Een unieke vriendschap

Daar komt hij aangezeild. Even verdwijnt hij achter het palmeilandje naast ons om zijn zeil op te binden en zijn mast neer te leggen. Dan peddelt hij naar ons toe. Met een brede lach vertelt Arkin ons dat hij heel snel hierheen is komen zeilen. Hij zou er al iets eerder zijn, maar ach, tijd is hier niet belangrijk. Uit zijn zak verschijnt een prachtig vlaggetje van Kuna Yala. Handgemaakt door zijn vrouw. Gisterenavond gaven we Arkin 5 dollar zodat zijn vrouw stof kon kopen en een vlaggetje kon naaien. Het was even afwachten of hij vanochtend zou verschijnen, maar daar kwam hij dan toch aangeroeid. Zoals hij zelf zegt, heel snel. Het vlaggetje is rood-geel met in het midden een zwart hakenkruis. Dit hakenkruis verwijst niet naar onze Europese geschiedenis maar naar de revolutie van de Kuna's. Desalniettemin een vreemd gezicht, zo'n hakenkruis in je zijwant. 

Dan zwaait Arkin ons gedag want hij gaat vandaag aan de slag op zijn finca, oftewel plantage, in de bergen op het vasteland. Kuna Yala beslaat ook een deel van het vasteland en heeft een van de meest onaangetaste strekken tropisch regenwoud op aarde. Hij verbouwt er onder andere bananen, mandarijnen, mango en kokosnoten maar ook uien, yam (een wortel die lokaal gegeten wordt als aardappel) en plantaan. Het dieet van de Kuna's bestaat, voor zover ik begrijp, voornamelijk uit deze producten aangevuld met veel vis. Op het eiland Ukupseni hebben ze ook een bakker. Daarnaast worden er mondjesmaat producten aangevoerd vanuit Colombia. We hebben hier geen dier, nog geen kip gezien, dus vlees eten ze in ieder geval niet.

We besluiten vandaag nog een dag te blijven liggen om bij te komen van de indrukken van de afgelopen dagen. Ook moeten we bepalen welke richting we uitgaan. We zitten momenteel iets oostelijk van het midden van de San Blas, naar het westen toe worden de eilanden minder traditioneel en liggen we waarschijnlijk niet meer als enige boot. Wel wordt het tropischer, wittere stranden en blauw water waarin we dagen kunnen snorkelen. Gaan we verder oost dan navigeren we door moeilijker begaanbaar en troebeler water met nog meer riffen naar zo mogelijk nóg traditionelere dorpen. We besluiten om morgen toch maar west te gaan. Maar we stoppen dan al na 15 mijl bij het laatste traditionele dorpje voordat we verder gaan naar de picture perfect bounty eilanden van de westelijke San Blas.

Het is de laatste avond in Ukupseni en Arkin nodigt ons nog eenmaal uit voor een BBQ op het strand. Dit keer pakken we het traditioneel aan. Als hij nog even snel een visje gaat vangen in het schemerlicht, pakken wij borden, bestek, wijn en bekers in en roeien naar het eilandje  naast Puff. Daar komt ook Arkin aan met een kleine Red Snapper. Ik denk dat de vis niet meer zo wilde bijten na zonsondergang. Gelukkig voor ons (ahum) heeft hij vandaag ook een octopus gevangen! "Probar?", vraagt hij ons? Uhh, nou ja, doe maar dan. 

Ik leg een kleedje op het strand en pak de tas uit terwijl de mannen brandbaar materiaal verzamelen voor het vuur. Daar hebben de Kuna's een tactiek voor. Eerst steken ze de uitgedroogde bast van palmbomen aan om het vuur aan de gang te krijgen. De bedoeling is dat het vuur straks gaat smeulen, we moeten dus een soort houtskool creëren. Dat doet Arkin met de uitgedroogde buitenschil van een kokosnoot die hij op het strand vindt. Een kokosnoot zoals wij die kennen met een doorsnede van zo'n 15 a 20 cm en een harde bruine bast, groeit aan een boom in een buitenschil. Deze schil is dus uitermate geschikt als houtskool. Na een half uur begint het vuur te smeulen. Nu pakt Arkin groene scheuten van een palmboom die zullen dienen als rooster. Deze vatten geen vlam en hierop leggen we de schoongemaakte vis en stukjes octopus. We grillen ook plantaan (soort banaan) van zijn finca en we poffen aardappels in het vuur. Aardappels zijn hier een lekkernij en zijn moeilijk te krijgen. Wij hebben er genoeg aan boord en Arkin smult er goed van!

Als de avond op zijn eind loopt, beseffen we dat we morgen toch echt weggaan. We zullen niet meer terugkomen op deze bijzondere plek en naar deze unieke vriendschap. We willen Arkin geen geld geven, bang dat we daarmee zijn vrijgevigheid aantasten en een cultuur van 'handje ophouden' stimuleren. De kano, 'ulu' in de Kuna taal, is misschien wel zijn belangrijkste bezit. Zo kan hij naar zijn finca varen om eten te verbouwen en zo kan hij vissen om een centje te verdienen. Hij zeilt met een oud laken, gewoon een katoenen laken. Wij hebben nog wel een perfect zeiltje voor hem liggen. Dat lijkt ons een gepast afscheidscadeau. De laatste ochtend komt hij ons gedag zeggen en geven we hem dit geschenk. Hij glundert, zijn ogen stralen, wat is hij blij! Hij zegt meteen dat hij zijn oude zeil dan aan een vriend kan geven. Mooi! Ook heb ik nog een klein balletje met de wereldkaart erop. Ik laat hem zien waar hij woont en waar wij vandaan komen. Dit ontluikt een uniek gesprek.

Arkin weet blijkbaar dat wanneer het hier licht is, het ergens anders nacht is. Hij vraagt ons hoe dat zit. Met een sinaasappel als zon en het balletje van de aarde, leg ik hem in het Spaans (jaja :-)) uit dat de aarde om zijn as draait en de zon dan altijd één kant van de aarde belicht. Dat snapt hij. Arkin hunkert naar kennis. Al dagen moeten we alle woorden die we in het Spaans kennen voor hem opschrijven met de Engelse vertaling. Thuis oefent hij deze Engelse woorden. Ook nu zegt hij dat hij zijn dochtertje gaat leren dat de aarde draait. Wel vreemd merkt hij op dat we daar niets van voelen. Ja, inderdaad, beaam ik. "En hoe kan het dan dat de maan soms groot is en soms klein?" Oei, nu stuiten we denk ik op de grenzen van mijn Spaanse taalvaardigheid. Het lukt me in ieder geval uit te leggen dat de maan zelf geen licht geeft en dat we alleen de reflectie van het zonlicht op de maan zien. Hij begrijpt er wel iets van. En zo zit je in je kuip, duizenden mijlen van huis aan een Kuna indiaan uit te leggen hoe de zon en aarde zich tot elkaar verhouden. Dit moment rijg ik aan de ketting van unieke momenten van de afgelopen dagen. Ik bezwijk nu al bijna onder het gewicht van de ketting en we zijn nog maar pas hier.

Tijd om het anker op te halen. We kijken nog een keer achter ons. Arkin zwaait ons uit vanuit zijn 'ulu', en verdwijnt dan achter de mangroven.