Schatje, een waterhoos op 100 meter!

Dit blog gaat meestal over de fantastisch mooie ankerbaaien waar we liggen, over eilanden met witte zandstranden, over het leren genieten van ieder moment en onze zoektocht naar vrijheid. Het gaat niet over de minder leuke dingen die we meemaken. Soms klagen we wel een beetje over het weer dat van slag is, de vele motoruren die we daardoor draaien en de tijdrovende klusjes die zich steeds weer voordoen. Maar ach, we snappen heus wel dat dat er nou eenmaal bij hoort. Net zoals de kleine ongemakken als slapen op de grond in het midden van de boot omdat de boot 's nachts ligt te schommelen en het bed in de punt te veel hobbelt. Of de vele blauwe plekken en schrammen die we niet weten te vermijden. Het drinkwater dat naarmate we meer naar het zuiden gaan, steeds meer naar een zwembad gaat smaken is er ook een. En zo zijn er nog meer ongemakken te noemen. Op dat alles waren we best voorbereid. 

Iets wat zeker niet op onze lijst van gewenste ervaringen stond en waar we niet op waren voorbereid was het trotseren van een waterhoos. Ja, beste lezer, u leest het goed. De laatste etappe van de westkust van het Europese continent was een lange etappe. Vanaf Sines rondom Cabo Sao Vincente naar de eerste ankerplaats om het hoekje in de Algarve was een 60 mijl. We vertrokken daarom vroeg in de ochtend, voor zonsopkomst, met een kleine bui op ons dak. Naarmate het lichter werd, werd duidelijk dat het niet om een buitje ging. Samen met 4 andere Nederlandse boten belandden we in een buienfront dat we niet uit de voorspellingen gehaald hadden. Wie geïnteresseerd is in de zeil- en weertechnische aspecten van onze ervaring, kan terecht in de, ahum, technische bijlage onderaan dit blog. De wind stond pal op de kop waardoor Puff haar favoriete kunstje moest tonen, opkruisen tegen de wind. Een kunstje waarbij ze de hulp van Bukh niet afslaat. Lees: motorsailen. 

Verschillende buien trokken over ons heen. We moesten de zeilen af en toe reven (verkleinen) voor de windvlagen die voor de buien uit gingen. Het was grijs en grauw maar verder hadden we het prima onder controle. Wetende dat de wind in de middag gunstiger zou worden, besloten we door te varen. Na enkele buien leek voor ons het weer beter te worden, dus zetten we vol zeil (genua, kotterfok en grootzeil). Ik nam het roer over en Leon ging naar de wc. De wind zou nu hopelijk snel naar het westen draaien zodat we eindelijk goede voortgang konden maken naar het zuiden. 

Maar toen... "Schatje, waterhoos op 100 meter! "Leon stormt het toilet uit en schiet naar buiten. We kunnen de waterhoos met geen mogelijkheid meer ontwijken. Gelukkig reikt de slurf nog niet tot het water en heeft de waterhoos haar volledige kracht nog niet bereikt. Er is geen tijd om te paniekeren. Nog 75 meter. Tijd om te handelen! Ik gooi de schoten van de voorzeilen los en Leon rukt aan de inrollijnen om de voorzeilen in te rollen. Nog 30 meter. We zien het water op ons afkomen. Het lijkt wel opspattend water van een bommetje, een groot bommetje dan toch wel. Doet me denken aan die koe die een bommetje maakt in de reclame van een welbekende melkfabrikant. Met een doorsnee van 20 à 30 meter zien we de hoos recht op ons af komen. Ik gooi nu de grootschoot los zodat het gootzeil geen wind kan vangen en geef extra gas met de motor die gelukkig aan staat. Tenslotte geef ik het roer aan Leon, als sterkste roerganger. We hebben dan nog geen idee welk effect de hoos heeft en hoeveel wind erin zit. Nog 10 meter. Puff wordt op haar bakboordzijde gegooid en draait daarna met de punt mee naar stuurboord in de circulatie van de wind. Het water suist ons om de oren. We maken een halve draai en dan is het voorbij. Het duurde misschien al met al 6 seconden. Trillend op onze benen kijken we om ons heen. Geen schade. Dat viel al met al best mee. 

Enigszins bekomen maak ik nog een foto van de volledige waterhoos achter ons. De schrik zit er goed in. Angstvallig houd ik alle wolken in de gaten voor het ontstaan van waterhozen aan de onderkanten van de regenwolken. Misschien had ik mijn cursus meteorologie toch iets serieuzer moeten nemen. De mensen die me kennen weten dat ik informatie pas tot me neem als er een examen gedaan moet worden en ik me opsluit om te blokken. Zeer resultaatgericht. Maar ja, deze cursus had geen examen... Omdat de waterhozen vooral dicht onder de kust tot ontwikkeling lijken te komen, varen we op de motor verder naar buiten (tegen de wind in). In een schietgebedje vraag ik de beste Man hierboven om ons verder te sparen. Deze test was meer dan voldoende voor een dag. Maar we hebben de test goed doorstaan. We krijgen steeds meer vertrouwen in onze zeewaardigheid als bemanning. Alsof mijn gebeden verhoord worden, klaart het weer snel op en trekt de wind aan uit het westen. In de middag kan de motor uit en zeilen we langs de prachtige Portugese rotskust naar het zuiden. Dit is zeilen zoals zeilen moet zijn. Dit is het weer waar we nu al weken op wachten. Een kleine toegift voordat we Cabo Sao Vincente, de zuidwest hoek van het Europese continent, ronden. Aan het eind van een lange dag laten we het anker plonzen bij Sagres.

 

We zijn nu 4 dagen in de Algarve en liggen in Alvor. Het gevoel dat we hadden in de Spaanse Ria's begint weer terug te komen. De Algarve is schitterend. Prachtige ankerplekken voor rotswanden en in waddengebieden. Puff, Leon en ik. Stilte. Dit is genieten met een hoofdletter G! 

Technische bijlage (bron: Het weer van morgen, Dieter Karnetzki): 

Het weer is een bijzonder fenomeen. Wij ervoeren de volgende weersverschijnselen in het front. Voor de bui kromp de wind (draaide meer naar zuid) en na de bui ruimde de wind (draaide meer naar west). Voor de bui zat veel wind waardoor we het grootzeil moesten reven, terwijl tijdens de bui de wind volledig weg viel. Gebruik makende van deze windshifts probeerden we zoveel mogelijk progressie naar het zuiden te maken. Hoe zo'n front er van ver uitziet is mooi te zien op de foto hier oven die een van andere Nederlandse schepen gemaakt heeft. Een nadeel, als je er midden in zit, zie je dit niet zo duidelijk. We hadden daardoor niet in de gaten waarin we ons begaven. 

Waterhozen zijn vergelijkbaar met windhozen, met het verschil dat ze boven water voorkomen in plaats van boven land. Ze ontstaan door een duidelijk verschil tussen warm water en koude lucht. Door de warmte van onderaf ontstaat er onstabiele lucht, die naarmate hij tot grotere hoogte reikt, sterke opstijgende luchtstromen veroorzaakt. Hierin ontstaan de buienwolken. Naast de opstijgende stromingen, ontstaan ook dalende luchtstromen en die kunnen waterhozen vormen. De dalende luchtstromen worden gevoed door de warme, vochtige lucht van beneden. De onstane wervelingen worden steeds krachtiger door de energie in de warme lucht en zo vormt zich een slurf die steeds dieper naar het water zakt. Dan zuigt de slurf ineens water op zonder dat de slurf het water raakt. De waterhoos is nu compleet. Dit is het moment waarop de waterhoos over ons heen trok. Naarmate de waterhoos krachtiger wordt, is de slurf ook direct boven het wateroppervlakte te zien. In de slurf kunnen enorme windkrachten ontstaan, maar dat is ons gelukkig gespaard gebleven.

Een onwijs leuke tijd in Oeiras, Lissabon

De motor bromt weer en blaast met  regelmatige stoten mooie wolkjes witte rook naar buiten. Een klein briesje is voelbaar op onze bruine gezichten en de oceaan strekt zich voor ons uit. Puff danst op de weinige deining en doet de grootste moeite de zeilen bol te houden. Hoe idyllisch dit tafereel misschien ook klinkt, wij worden er moe van. We hebben al te veel van deze dagen gehad sinds we Portugal zijn ingevaren. 2 weken hebben we liggen wachten in Oeiras, bij Lissabon, op betere wind, maar het weer lijkt momenteel haar eigen plan te trekken. Vanmiddag is er een beetje westelijke wind voorspeld, dus zijn we in volle verwachting weer op pad. We wachten met groot ongeduld op de beloofde uurtjes wind en laten ondertussen onze Bukh motor het werk doen. Niet dat wij niets doen natuurlijk. Bij elk zuchtje wind rollen we de voorzeilen uit (het grootzeil staat constant bij) en zetten de motor iets zachter om vervolgens tot de conclusie te komen dat we dan nog nauwelijks vooruit komen. Toch maar weer een dotje gas erbij. Het voorzeil rollen we zonodig weer in. Dit doen we nu al sinds 8 uur vanmorgen en het is nu half 12. Leon roept chagrijnig dat ik toch maar eens een winddansje moet gaan doen. Nou meneertje, ik heb wel wat beters te doen. Zoals het schrijven van een blog over onze tijd in Lissabon. En dan…..wat een opluchting….terwijl ik dit typ zet Leon de motor uit. Wat een rust! Opeens is dit tafereel wél heel idyllisch. Een school dolfijnen stuift langs ons door het water, op jacht naar een lunchmaal. Jammer alleen dat we nauwelijks nog voortgang maken. 2,1 mijl per uur, oftewel 2,1 knopen voortgang, en nog 28 mijl te gaan tot de volgende haven. Tja, het kan verkeren. Maar wat een serene stilte! Dit is waarom we deze reis maken. Heerlijk om na 2 weken in de haven weer op zee te zijn.

Hoe anders was het de afgelopen weken. We besloten vanuit Nazaré toch door te varen naar Lissabon. Het weer zou alleen maar verder verslechteren en in Lissabon lig je beter beschut en kun je de stad bezoeken. Dat was een goede keuze want depressie na depressie kwam voorbij. Van een blauwe lucht en een stralende zon tot een benauwde 30 graden met onweer en windstoten van 50 knopen in de haven. We voeren naar de haven van Oeiras, in de monding van de rivier de Taag. Daar staat een sterke stroming volgens de pilots, maar er wordt niet uitdrukkelijk voor gewaarschuwd. Onverwacht belandden we de laatste mijlen voor de haveningang in een sterke ebstroom en een bijbehorende race in het ondiepe deel van “Barra Norte”. Doordat het 2 dagen voor springtij was, was de stroom zeer sterk en kwamen we er nauwelijks tegen in. Onze Bukh heeft nog nooit zo hard moeten werken. Zijwaarts oftewel traverserend (de  term die hiervoor gebruikt wordt, zo leerde we van Aranka van de White Which) liepen we de haven binnen. De neus in de stroom houdend terwijl je beetje bij beetje instuurt. Zodra je uit de stroom bent, moet het roer in één keer om zodat je niet met de herwonnen vaart tegen het havenhoofd vaart. Vol adrenaline stonden we even later op de steiger. Na ons liepen de Batjar, de Luna en de White Which binnen. Allemaal met dezelfde trillende handjes. Weer een ervaring rijker. En zo verleggen we telkens onze grenzen.

Newsflash: Er is al iets meer wind, en jawel, uit het westen. We gaan 3,6 knopen. De haven van Sines komt dichterbij.

De dagen in de haven van Oeiras werden getekend door veel gezelligheid. Op het hoogtepunt was de Hollandse enclave 11 boten sterk en werd er uitbundig geborreld en gebarbecued. Maar ook de Noren, Duisters, Fransen, Engelsen, Belgen en Zweden waren ruim vertegenwoordigd. Allemaal wachtend op het juiste weer voor de volgende etappe. Het weer was dan ook “talk of the day”. Marine Oeiras wil ik speciaal noemen. Een beschutte haven met perfecte ligging. Het dorp heeft een goede verbinding met de trein naar Cascais en Lissabon en de haven verzorgt gratis vervoer naar het station. Ook gratis vervoer naar de supermarkt wordt er aangeboden. Er is een groot zwembad bij de haven met uitzicht op de Taag en iedere ochtend worden er verse broodjes aan boord afgeleverd. Allemaal service van de haven! En niet te vergeten de deal “7 dagen liggen is 5 betalen”. Dat maakt de haven ook nog eens goed betaalbaar. Wat hebben we hier genoten! Ook hebben we er weer een nieuwe dimensie van het vertrekkersleven leren kennen. Namelijk de saamhorigheid tussen alle boten. Iedereen, ongeacht leeftijd, nationaliteit of portemonnee, zit in hetzelfde schuitje en dat schept een band. Na 2 weken samen liggen en wachten op goed weer stonden veel bemanningen elkaar uit te zwaaien. De Noorse enclave vertrok gisterenavond voor de tocht van 480 mijl naar Madeira, terwijl andere boten vanochtend de toch zuidwaarts voortzetten. Hopelijk zien we velen van hen weer terug op de Canarische eilanden.

News update: De motor is nog steeds in ruststand. We zeilen! Met 4,9 knopen snijdt Puff door het water.

Hoe groot de saamhorigheid is, bleek wel toen mama het idee had opgevat om ons te komen opzoeken in Lissabon. Ze boekte last minute een ticket en reisde 4 dagen af naar Lissabon. Dat idee werd door andere boten enthousiast opgepikt en weldra waren meer moeders van de partij! Met mama hebben we het lichtfestival in Cascais bezocht en natuurlijk Lissabon verkend. Wat was het fijn om haar voor even om ons heen te hebben. Samen genoten we van de zon aan het zwembad (tussen de buien door), een wandeling langs het strand en gegrilde visjes aan boord.. Wat een zwaar leven hebben we toch ook…. Dat is overigens echt zo! Uren in de rij staan voor de enige wasmachine in de haven. Is de was eindelijk gedaan en hangt hij lekker te drogen, komt er een plensbui overzetten. Kun je weer van voor af aan beginnen….Of met een tandenborstel de teakhouten vlonder op de boegspriet schrobben. Ja, het leven aan boord is hard werken.

Afgelopen zondag waren voormalige collegae van Leon in Lissabon voor een afdelingsuitje. Met de trein zijn we naar Lissabon gegaan en daar hebben we lekker op het terras gezeten en bijgepraat. Leon was in zijn nopjes en de laatste nieuwtjes en personele wijzigingen binnen LeasePlan werden uitgebreid doorgenomen. Toch was het voor ons allebei een aparte gewaarwording. Aan de ene kant zit je er zo weer in en voelde Leon zich nog steeds collega. Aan de andere kant is er ook het besef dat we nu echt een heel ander leven hebben wat ver afstaat van het werkende leven. Samen kwamen we tot de conclusie dat ons huidige leventje uniek is en voor ons nog een hele tijd mag duren!

Latest news: We scheren door het water met 6,4 knopen. Inderdaad nog steeds onder zeil. Puff en haar bemanning zijn in hun element. En zo vergeet je in één opslag al die motoruren en ligdagen. Want zeilen is het mooiste dat er is!

Port, Paint & Patience

Als je de pilots over de Portugese kust leest, lees je dingen als ‘on average at least one yacht is lost (or at least capsized) each year while attempting to enter a harbour on the Portuguese Atlantic coast in the wrong conditions’. De Atlantische Portugese kust is bloot gesteld aan de elementen. De condities voor de kust worden bepaald door het weer ver op zee. Dit resulteert vaak in hoge golven (oceaandeining) die een gevaar kunnen zijn bij het aanlopen van Portugese havens en rivieren. In die rivieren liggen vaak ondiepe drempels die voor brekende zeeën kunnen zorgen. Daarnaast waait er in Portugal de Nortada. De Nortada is een fenomeen waarbij door de opwarming van de lucht boven land een aanlandige bries ontstaat in de middag. Deze bries waait altijd uit het noorden en kan aantrekken tot windkracht 7.

Met groot respect voor de elementen en de Portugese kust vertrokken wij afgelopen week uit Baiona (Spanje) richting de eerste stop, Viano do Castelo. Een prachtige zeildag! De Nortada deed haar werk en met 6,4 knopen (net onder de rompsnelheid van onze Puff) stoven we door het water. Om 16u liepen we de haven binnen en toostten we op onze eerste succesvolle zeildag in Portugal. De eerste en de laatste… De Nortada waait toch ALTIJD in Portugal? Hoezo wordt er zuidelijke wind voorspeld zover de weermannen en vrouwen vooruit kunnen kijken? Een zware depressie die over de Noord- Atlantische Oceaan trekt brengt prachtig weer naar Nederland. En ontregelt in haar kielzog het weer in Zuid-Europa. Was ik net een beetje ingeslingerd in de gevreesde Portugese wateren, komt er abrupt een eind aan het zeilfeest. Het is maar goed dat we ook een motor hebben… 

De volgende stop was Porto, 5 uur motoren, 1 uur gezeild. In Porto besloten we 5 dagen te liggen, de nood met het nuttige te combineren. Verven. Zout doet Puff geen goed en er waren alweer genoeg roestplekjes die wachtten op een lik verf. In de ochtenden verven, in de middag naar Porto. Porto is dé stad van de port(wijn). Daar zit een hele geschiedenis achter, ongetwijfeld een mooi verhaal, maar ik als cultuurbarbaar wijd me liever aan de stad zelf. Een prachtige stad met een vintage look en feel. Een typisch voorbeeld van het totaal is meer dan de som der delen. Vervallen panden, roestige balkonhekjes, afbladderende luiken, de geur van was die hangt te drogen en van de bedompte lucht van een hete stad. Prachtige kathedralen versierd met tegeldesigns. Steile straatjes met hoge en smalle huizen. Oude dametjes die voorover gebogen de straatjes beklimmen en kinderen die in de namiddag op straat spelen. Duizenden toeristen, rondvaartboten en een riool dat de rivier in loopt. Maar dat alles is te mijden. Wat een heerlijke stad om een paar dagen te vertoeven! En een oogverblindend wit dek als resultaat!  

Nog steeds zuidelijke wind? We moesten toch maar eens verder en de voorspellingen worden er niet beter op. We besluiten een flinke ruk zuidwaarts te maken. Onder zeil én motor varen we langs de Portugese kust. We genieten van een rustige Oceaan. Varend langs de kilometerslange Portugese stranden die schitteren in het zonlicht. Vergelijkbaar met de Nederlandse kust maar veel ruiger. Hier beukt de Oceaan op de kust…maar nu even niet. We overnachten in Figuera da Foz. Een rivieraanloop met een reputatie waar de honden geen brood van lusten…maar nu even niet. Je kunt er nu zelfs met een roeiboot binnen varen.

De dag erna is er iets westelijke wind voorspeld. Kunnen we dan eindelijk een beetje zeilen? We hijsen de halfwinder (lichtweer zeil voor wind van opzij) en draaien de steven naar het zuiden. De stuurautomaat houdt roer en wij chillen heerlijk op het voordek. Het stralende zonnetje en de mooie zonsondergang maken het een prachtige dag. Maar het bezoek van een school dolfijnen vlak voor sundown maakt de dag pas écht memorabel.

10 dagen onderweg in Portugal en ons geduld wordt ernstig op de proef gesteld. De weermannen en vrouwen geven nog zeker een hele week zuidelijke wind. Waar is die verdomde Nortada? Motoren we verder of wachten we op betere wind? We besluiten tot het laatste. We liggen in Nazaré. Een trekpleister voor surfers van over de hele wereld. Hier is het ‘Guiness Book of Records’- record gemeten voor de hoogste golf waarop iemand ooit gesurfd heeft. Hoogte? 23.77 meter. Maar nu gelukkig even niet…

Puff in Zilt Magazine

Puff staat weer in de Zilt. De trouwe Zilt lezers hebben dat vast al gezien maar voor de volgers die dat nog niet hebben gezien tref je hieronder een link aan naar de nieuwste editie van Zilt.

Zilt is een online zeilmagazine met onwijs mooie artikelen en rapportages van zeilers voor zeilers. Het is een mooi blad en nog helemaal gratis ook!

Als je op onderstaande link klikt kom je direct bij de nieuwste Zilt. Als je je abonneert krijg je maandelijks automatisch een mailtje met een link naar het nieuwste blad als ook leuke zeilnieuwtjes.

Zilt 101 - September 2014