Kuna village: geen tipi's, wel hutten

We zwaaien de Nomad uit want zij gaan richting west Kuna Yala. Wij gaan vandaag op pad met Arkin. Hij neemt ons mee naar zijn dorp. Het dorp Ukupseni is gelegen op één van de vele eilandjes van deze kleine archipel. De meeste eilanden zijn onbewoond maar op Ukupseni wonen zo'n 3000 Kuna's of misschien wel meer zegt Arkin. Vrijwel iedere vierkante meter van het eiland is benut. Er staat een hut, een kerk, een enkel winkeltje of het is een looppad. Straten en motorvoertuigen zijn er niet. De hutten staan tot bijna in het water. Dat is waarschijnlijk het enige dat Kuna Yala en Nederland gemeen hebben. De strijd tegen het water. De eilanden zijn slechts tientallen centimeters boven zeeniveau. De Kuna's voeren een gevecht tegen het opkomende water. Het toilet is een hutje boven het water, waar je over een kleine loopbrug heen loopt. Visgerei wordt ook opgeslagen in een hut boven het water. We begrijpen dat er op deze manier zelfs varkens gehouden worden.

De mensen leven zeer traditioneel, terwijl dit al een van de grotere communities is. Hutten worden gebouwd met natuurlijke materialen zonder het gebruik van ook maar één spijker. En dat is maar goed ook, het zou in een mum van tijd wegroesten. Hout en bamboe uit het regenwoud worden samengebonden met lange strepen bast die als touw fungeren. Daarbovenop wordt een dak van palmbladeren gelegd. De levensduur van deze hutten is tot twintig jaar. De Kuna's zijn naast de Pigmees het kleinste volk op aard. Ik toren boven onze mannelijke gids uit. Overal moeten we bukken voor kleine doorgangen of kabels die van een zonnepaneel naar een hut lopen. Dat is een van de dingen die civilisatie hier gebracht heeft. Zonne-energie. Op een enkele plek op het hele eiland horen we muziek uit boxen. In de kerk horen we de nicht van Arkin een deun spelen op het orgel. Kinderen rennen door de straten, spelen met knikkers en vragen onze namen. Vrouwen zitten in klederdracht voor hun hutten, bereiden een maal en naaien de traditionele mola's. Deze mola's zijn borduurwerken die op hun kleding genaaid worden.

Kuna vrouwen in de traditionele kleding en sieraden. Ze borduren mola's. 

Er is zo veel te vertellen over dit volk. Hoe ze hun onafhankelijkheid bevochten, hoe het de enige inheemse Zuid-Amerikaanse stam is die zeggenschap heeft over zijn eigen land. Hoe het land, Kuna Yala, bestuurd wordt door de Saila's, oftewel chiefs, van ieder eiland die samen komen in de Congresso. Over hun inkomstenbronnen van de verkoop van lobster en kokosnoten. Hoe iedere palmboom en kokosnoot hier een rechtmatige eigenaar heeft. Niet aankomen dus! Over hoe vrouwen het hier voor het zeggen hebben in huis. Zij kiezen hun man, de man trekt bij hún in. Het is te veel om te beschrijven in een blog, het zou meer iets zijn voor een uitzending van National Geographic Channel. Wederom, wij bekijken het allemaal ademloos.

De moeder van Arkin op weg naar huis vanaf de begraafplaats.

Als Arkin ons meeneemt naar zijn familie, zitten de vrouwen samen voor de hut met hun sieraden om de onderbenen en onderarmen, gouden neusringen en geschilderde gezichten. Met ons gebrekkige Spaans wisselen we wat beleefdheden uit. Een jonge telg uit de familie schreeuwt het uit gedurende de 10 minuten dat we daar zitten. In zijn ogen moeten we eruit zien als blanke reuzen, angstaanjagend voor een mannetje van twee. We krijgen een kijk in de hutten. In één hut wordt gekookt op een houtvuur. Een grote schaal vissen wordt in de hut gerookt. We krijgen een vis mee om later te eten. De hut ernaast is het woonvertrek. Er hangt was te drogen, er hangen een vijftal hangmatten en er staat een verdwaalde 12-voltaccu. Trots laat Arkin ons zijn bed zien. Een heus bed met matras, dat is een grote luxe in Kuna land. Hij glundert als hij wijst naar de kleine wereldontvanger die op het bed ligt. Música! Het moet iets zijn van  laatste jaren. Zo leven de Kuna's.

Kuna's zijn erg verlegen

Uitgeput van alle indrukken slenter ik achter Arkin aan als we de felgekleurde loopbrug naar het vaste land oversteken. Vrouwen in traditionele Kuna kleding komen ons tegemoet. Ze komen terug van de graven. Op het vaste land liggen de doden begraven en we gaan een kijkje nemen op het kerkhof. De kerkhoven zijn heilige plaatsen, gebouwd als kleine dorpjes waar de doden in een hut liggen begraven en worden geëerd. Wij voelen ons vereerd er een kijkje te mogen gaan nemen. 

Begraafplaats van de Kuna

We zijn niet voorbereid op nog meer overweldigende indrukken. De doden liggen boven de grond, of misschien half ondergronds. Over hen heen liggen gekleurde dekens, staan bloemen en hangen andere offers. Het voelt als een dorp voor de doden. Helaas stelt ons Spaans ons niet in staat veel vragen te stellen over deze manier van begraven, misschien kunnen we het later ergens op internet opzoeken... Onder de indruk en misschien enigszins verward beginnen we de terugtocht naar het dorp en onze dinghy. We worden uitgezwaaid door de chief als we weer vertrekken naar Puff.

Kuna vrouwen komen terug van een bezoek aan de begraafplaats