Schatje, een waterhoos op 100 meter!

Dit blog gaat meestal over de fantastisch mooie ankerbaaien waar we liggen, over eilanden met witte zandstranden, over het leren genieten van ieder moment en onze zoektocht naar vrijheid. Het gaat niet over de minder leuke dingen die we meemaken. Soms klagen we wel een beetje over het weer dat van slag is, de vele motoruren die we daardoor draaien en de tijdrovende klusjes die zich steeds weer voordoen. Maar ach, we snappen heus wel dat dat er nou eenmaal bij hoort. Net zoals de kleine ongemakken als slapen op de grond in het midden van de boot omdat de boot 's nachts ligt te schommelen en het bed in de punt te veel hobbelt. Of de vele blauwe plekken en schrammen die we niet weten te vermijden. Het drinkwater dat naarmate we meer naar het zuiden gaan, steeds meer naar een zwembad gaat smaken is er ook een. En zo zijn er nog meer ongemakken te noemen. Op dat alles waren we best voorbereid. 

Iets wat zeker niet op onze lijst van gewenste ervaringen stond en waar we niet op waren voorbereid was het trotseren van een waterhoos. Ja, beste lezer, u leest het goed. De laatste etappe van de westkust van het Europese continent was een lange etappe. Vanaf Sines rondom Cabo Sao Vincente naar de eerste ankerplaats om het hoekje in de Algarve was een 60 mijl. We vertrokken daarom vroeg in de ochtend, voor zonsopkomst, met een kleine bui op ons dak. Naarmate het lichter werd, werd duidelijk dat het niet om een buitje ging. Samen met 4 andere Nederlandse boten belandden we in een buienfront dat we niet uit de voorspellingen gehaald hadden. Wie geïnteresseerd is in de zeil- en weertechnische aspecten van onze ervaring, kan terecht in de, ahum, technische bijlage onderaan dit blog. De wind stond pal op de kop waardoor Puff haar favoriete kunstje moest tonen, opkruisen tegen de wind. Een kunstje waarbij ze de hulp van Bukh niet afslaat. Lees: motorsailen. 

Verschillende buien trokken over ons heen. We moesten de zeilen af en toe reven (verkleinen) voor de windvlagen die voor de buien uit gingen. Het was grijs en grauw maar verder hadden we het prima onder controle. Wetende dat de wind in de middag gunstiger zou worden, besloten we door te varen. Na enkele buien leek voor ons het weer beter te worden, dus zetten we vol zeil (genua, kotterfok en grootzeil). Ik nam het roer over en Leon ging naar de wc. De wind zou nu hopelijk snel naar het westen draaien zodat we eindelijk goede voortgang konden maken naar het zuiden. 

Maar toen... "Schatje, waterhoos op 100 meter! "Leon stormt het toilet uit en schiet naar buiten. We kunnen de waterhoos met geen mogelijkheid meer ontwijken. Gelukkig reikt de slurf nog niet tot het water en heeft de waterhoos haar volledige kracht nog niet bereikt. Er is geen tijd om te paniekeren. Nog 75 meter. Tijd om te handelen! Ik gooi de schoten van de voorzeilen los en Leon rukt aan de inrollijnen om de voorzeilen in te rollen. Nog 30 meter. We zien het water op ons afkomen. Het lijkt wel opspattend water van een bommetje, een groot bommetje dan toch wel. Doet me denken aan die koe die een bommetje maakt in de reclame van een welbekende melkfabrikant. Met een doorsnee van 20 à 30 meter zien we de hoos recht op ons af komen. Ik gooi nu de grootschoot los zodat het gootzeil geen wind kan vangen en geef extra gas met de motor die gelukkig aan staat. Tenslotte geef ik het roer aan Leon, als sterkste roerganger. We hebben dan nog geen idee welk effect de hoos heeft en hoeveel wind erin zit. Nog 10 meter. Puff wordt op haar bakboordzijde gegooid en draait daarna met de punt mee naar stuurboord in de circulatie van de wind. Het water suist ons om de oren. We maken een halve draai en dan is het voorbij. Het duurde misschien al met al 6 seconden. Trillend op onze benen kijken we om ons heen. Geen schade. Dat viel al met al best mee. 

Enigszins bekomen maak ik nog een foto van de volledige waterhoos achter ons. De schrik zit er goed in. Angstvallig houd ik alle wolken in de gaten voor het ontstaan van waterhozen aan de onderkanten van de regenwolken. Misschien had ik mijn cursus meteorologie toch iets serieuzer moeten nemen. De mensen die me kennen weten dat ik informatie pas tot me neem als er een examen gedaan moet worden en ik me opsluit om te blokken. Zeer resultaatgericht. Maar ja, deze cursus had geen examen... Omdat de waterhozen vooral dicht onder de kust tot ontwikkeling lijken te komen, varen we op de motor verder naar buiten (tegen de wind in). In een schietgebedje vraag ik de beste Man hierboven om ons verder te sparen. Deze test was meer dan voldoende voor een dag. Maar we hebben de test goed doorstaan. We krijgen steeds meer vertrouwen in onze zeewaardigheid als bemanning. Alsof mijn gebeden verhoord worden, klaart het weer snel op en trekt de wind aan uit het westen. In de middag kan de motor uit en zeilen we langs de prachtige Portugese rotskust naar het zuiden. Dit is zeilen zoals zeilen moet zijn. Dit is het weer waar we nu al weken op wachten. Een kleine toegift voordat we Cabo Sao Vincente, de zuidwest hoek van het Europese continent, ronden. Aan het eind van een lange dag laten we het anker plonzen bij Sagres.

 

We zijn nu 4 dagen in de Algarve en liggen in Alvor. Het gevoel dat we hadden in de Spaanse Ria's begint weer terug te komen. De Algarve is schitterend. Prachtige ankerplekken voor rotswanden en in waddengebieden. Puff, Leon en ik. Stilte. Dit is genieten met een hoofdletter G! 

Technische bijlage (bron: Het weer van morgen, Dieter Karnetzki): 

Het weer is een bijzonder fenomeen. Wij ervoeren de volgende weersverschijnselen in het front. Voor de bui kromp de wind (draaide meer naar zuid) en na de bui ruimde de wind (draaide meer naar west). Voor de bui zat veel wind waardoor we het grootzeil moesten reven, terwijl tijdens de bui de wind volledig weg viel. Gebruik makende van deze windshifts probeerden we zoveel mogelijk progressie naar het zuiden te maken. Hoe zo'n front er van ver uitziet is mooi te zien op de foto hier oven die een van andere Nederlandse schepen gemaakt heeft. Een nadeel, als je er midden in zit, zie je dit niet zo duidelijk. We hadden daardoor niet in de gaten waarin we ons begaven. 

Waterhozen zijn vergelijkbaar met windhozen, met het verschil dat ze boven water voorkomen in plaats van boven land. Ze ontstaan door een duidelijk verschil tussen warm water en koude lucht. Door de warmte van onderaf ontstaat er onstabiele lucht, die naarmate hij tot grotere hoogte reikt, sterke opstijgende luchtstromen veroorzaakt. Hierin ontstaan de buienwolken. Naast de opstijgende stromingen, ontstaan ook dalende luchtstromen en die kunnen waterhozen vormen. De dalende luchtstromen worden gevoed door de warme, vochtige lucht van beneden. De onstane wervelingen worden steeds krachtiger door de energie in de warme lucht en zo vormt zich een slurf die steeds dieper naar het water zakt. Dan zuigt de slurf ineens water op zonder dat de slurf het water raakt. De waterhoos is nu compleet. Dit is het moment waarop de waterhoos over ons heen trok. Naarmate de waterhoos krachtiger wordt, is de slurf ook direct boven het wateroppervlakte te zien. In de slurf kunnen enorme windkrachten ontstaan, maar dat is ons gelukkig gespaard gebleven.